Stikstof is de grootste belemmering. Ruim 50% van de geplande woningbouw ligt binnen 5 kilometer van stikstofgevoelige natuur, waardoor het vaak niet mogelijk is om vergunningen te verlenen. Netcongestie raakt meer dan 30% van de woningbouw in Nederland. Zo hebben bouwers vaak geen zekerheid over stroomaansluitingen, waardoor projecten stilvallen. De impact verschilt per provincie, maar in Utrecht, Flevoland en Gelderland knelt het meest. In die provincies is het goed mogelijk dat er vanaf 2027 een deel van de woningen niet meer gebouwd kunnen worden. Ina Adema, voorzitter IPO: ”Als provincies vervullen wij de rol van gebiedsregisseurs van de ruimte. De juiste woning op de juiste plek, dat is ons doel. De conclusies van dit rapport vind ik zorgelijk, maar het schetst tegelijkertijd ook een concreet en eerlijk beeld van een van de grootste uitdagingen waar we als land voor staan.”
Copyright: Raymond van Olphen
Wanneer de kosten van een woningbouwproject hoger zijn dan de opbrengsten, ontstaan er onrendabele toppen en wordt er later of niet gebouwd. Het gaat om €10.000 tot €35.000 per woning en speelt bij meer dan 50% van de woningen. Andere knelpunten zijn de beperkte investeringscapaciteit van woningcorporaties en het tekort aan menskracht en deskundigheid bij gemeenten zoals planeconomen en projectleiders. Vooral kleine gemeenten hebben hier last van. De combinatie van knelpunten maakt de realisatie van de woondeals zeer lastig. Minstens 50% van de resterende woningbouwopgave in Nederland, zo’n half miljoen woningen, loopt flinke vertraging op of de realisatie komt in het geding.
Provincies en gemeenten investeren zelf veel geld in woningbouw en proberen bestaande instrumenten beter te benutten, zoals actief grondbeleid en het versnellen van de vergunningverlening. Dit is alleen niet genoeg. Op dit moment is er minder dan 1% van de rijksbegroting per jaar beschikbaar, dat is te weinig en vraagt om minstens € 4 tot € 5 miljard per jaar voor wat veel mensen zien als het grootste probleem van Nederland. Het vraagt ook om meer aandacht voor opleidingen voor volkshuisvesting en integrale gebiedsontwikkeling. Liesbeth Grijsen (foto), gedeputeerde Overijssel en verantwoordelijk IPO-bestuurder voor Wonen: ”Provincies doen er alles aan om de woningnood te verlichten, maar echte doorbraken bereiken we alleen samen met het Rijk. Dit rapport laat zien waar het schuurt én hoe we samen sneller stappen kunnen zetten. Wij hebben de kennis en energie in huis, nu is het tijd om samen door te pakken.” Dit onderzoek laat in één oogopslag zien wat provincies, gemeenten, rijksoverheid, woningcorporaties en marktpartijen nodig hebben om te werken aan oplossingen. Provincies en gemeenten gaan ervan uit dat de formerende partijen straks met veel interesse kijken naar dit rapport en gaan hierover graag in gesprek.
Copyright: Raymond van Olphen