De Staatssecretaris van Cultuur en Media vroeg de Raad vorig jaar om advies over de vernieuwing van het cultuurbestel voor de periode vanaf 2029. Het nieuwe cultuurstelsel moet de knelpunten van het huidige stelsel oplossen, aangezien het huidige stelsel onvoldoende te corrigeren is.
Duidelijke taakverdeling tussen overheden
De Raad schrijft dat de huidige taakverdeling tussen overheden onduidelijk is en dat er behoefte is aan betere afstemming met wettelijke verankering van taken en rollen in een kaderwet cultuur. Provincies onderschrijven deze aanbeveling. Op basis van het onderzoek van Berenschot schreven de provincies in december 2022 al eerder aan de Staatssecretaris dat de rol van provincies wettelijk geborgd moet worden. Daarnaast pleiten de provincies ervoor dat gemeenten, het Rijk, en provincies samen optrekken als één overheid en het opnemen van gemeenschappelijke beleidsdoelen in de wet.
Herziening van de fondsenstructuur
Een andere aanbeveling is een herziening van de fondsenstructuur. De Raad pleit voor één rijkscultuurfonds met afdelingen voor elke provincie en Caribisch Nederland. De huidige zes fondsen gaan op in dit nieuwe fonds. Dit moet ervoor zorgen dat het Rijk beter naar de sector als geheel kijkt. De provinciale afdelingen binnen het fonds moeten vervolgens zorgen voor een regionale blik en beschikken over een eigen budget.
De provincies vinden het belangrijk dat kunst en cultuur voor alle inwoners in elke regio toegankelijk, bereikbaar en aantrekkelijk moet zijn. Iedereen moet, ongeacht waar die woont, kansen krijgen om zich creatief te ontwikkelen en door te groeien. Het op een andere wijze inrichten van de fondsenstructuur zou hieraan kunnen bijdragen. Dit is wel sterk afhankelijk van de concrete uitwerking. De provincies willen daar samen met gemeenten, het rijk en de sector verder over in gesprek, om te komen tot een gezamenlijke visie op een nieuw cultuurbestel. Provincies onderschrijven het advies van de Raad dat hiervoor meer middelen beschikbaar moeten komen.
Procedures en werkwijzen die beter passen bij de creatieve praktijken
De Raad stelt dat financierende overheden zo veel mogelijk moeten aansluiten bij de creatieve praktijken in de sector. Dit moet zorgen voor gelijkere kansen voor makers en organisaties op financiering. Voorbeelden hiervan zijn het mondeling aanvragen van een subsidie of het gefaseerd beoordelen van een aanvraag. Provincies onderschrijven dit punt en brengen graag hun ervaringen met andere vormen van aanvragen in en denken graag mee in het vervolggesprek hierover.
Cultuur verankeren in het onderwijs.
Het stelsel draagt volgens de raad nu onvoldoende bij aan gelijke kansen voor jongeren om met cultuur in aanraking te komen en zich creatief te ontwikkelen. De provincies vinden net zoals de raad dat cultuureducatie beter verankerd moet worden in en rond school. Het onderwijsbeleid van het rijk is daarbij naar mening van de provincies cruciaal om ook middels het curriculum van scholen verankering van cultuureducatie in het onderwijs structureel en overal te regelen.
Van prototype naar het nieuwe cultuurstelsel
Het advies van de raad is een prototype en dus niet in beton gegoten. Het biedt ruimte om als provincies samen met gemeenten, het Rijk en de sector het nieuwe cultuurstelsel verder concreet vorm te geven. De provincies gaan graag samen met de gemeenten en het rijk aan de slag met het advies en willen vaart houden. De provincies komen eind april met onze visie. En willen dit prototype verder ontwikkelen om uiteindelijk tot een nieuw cultuurstelsel te komen waar we al jaren voor pleiten. Zodat cultuur voor alle inwoners in de nabijheid een vanzelfsprekendheid is.