Gezondheid in relatie tot lichamelijk letsel of ziekte is geen wettelijke taak van provincies. Gezondheid in relatie tot milieu is dit wel. Met de inzet van vergunningen, toezicht en handhaving kunnen de provincies bijdragen aan een gezonde leefomgeving. Zo zijn bijna alle provincies aangesloten bij het Schone Lucht Akkoord. Hiermee wordt de uitstoot van vuile lucht verminderd en blijven Nederlanders langer leven. Ook zetten de provincies zich in voor een schoon Europees milieubeleid door mee te denken en te beslissen in Brussel. Tot slot zijn de provincies hard op zoek naar mogelijkheden waarop ze de gezondheid verder kunnen beschermen en bevorderen. Dit kan door strengere normen te stellen of een groene omgeving te stimuleren.
De ambitie voor de transitie naar een circulaire economie is dat Nederland in 2030 50% minder primaire grondstoffen gebruikt (mineralen, metalen en fossiel). In 2050 hebben we een economie zonder afval. Voor een maatschappij waar uiteindelijk álle afvalstoffen als grondstoffen worden hergebruikt is innovatie, kennisdeling en experimenteren essentieel. Nieuwe producten en aanpassingen in productieketens moeten worden ontwikkeld. Voor overheden, onderzoek, onderwijs en ondernemers is het belangrijk dat er ruimte is om te experimenteren. Daarmee komen we een stap dichter bij de circulaire economie.
In de programmalijn circulaire economie en afvalstoffen (onder MTH) werken de gezamenlijke provincies in drie deelprogrammalijnen aan de circulaire ambities. In deelprogrammalijn 1 (experimenten en innovatie) hebben we de IPO Bouwstenenvisie CE en VTH opgesteld (IPO Bouwstenenvisie). Hierin staat de vraag centraal hoe provincies vergunningverlening, toezicht en handhaving (VTH) kunnen inzetten om de transitie naar een circulaire economie verder te brengen. In programmalijn 2 (VTH- instrumentarium) wordt verkend welk instrumentarium, denk hierbij aan regelgeving en handreikingen, er nu al beschikbaar is en wat er aanvullend nog aan nieuw instrumentarium moet worden ontwikkeld voor onze ambities. Een belangrijk onderdeel hiervan is het opzetten van het Kennisplatform Afval of niet. Ook zijn er pilots uitgevoerd die zien op ketentoezicht voor de circulaire economie, en wordt er gewerkt aan ‘how-to-flyers’, die hulp bieden aan omgevingsdiensten om circulaire economie als meekoppelkans in de vergunningverlening op te nemen. In programmalijn 3 (opleiden en betrekken omgevingsdiensten) wordt uitgezocht welke extra kennis en vaardigheden de uitvoeringspraktijk (omgevingsdiensten) nodig heeft om alle circulaire ambities mogelijk te maken. Er is een tweedaagse training vanuit ODNL Academie ontwikkeld. Ook zijn er standaardteksten ontwikkeld die kunnen worden gebruikt bij de opdrachtverlening aan omgevingsdiensten, gericht op CE en VTH.
In de energietransitie hebben de provincies een stevige rol. In het Klimaatakkoord zijn verregaande ambities geformuleerd t.a.v. CO2-reductie en energiebesparing. De gezamenlijke provincies willen bijdragen aan het realiseren van deze ambities. Dit doen zij o.a. vanuit hun rol en verantwoordelijkheid voor vergunningverlening, toezicht en handhaving (VTH).
De provincies dragen bij aan de uitwerking van Klimaatakkoord-afspraken door onder andere inbreng te leveren op wet- en regelgeving. Denk hierbij aan de energiebesparing bij bedrijven, de energiebesparing bij zakelijk wegverkeer, de CO2-heffing voor industrie en de uitwerking daarvan, en de opvolging van convenanten voor energiebesparing bij de industrie.
Ook investeren de provincies in het opbouwen van kennis van de Omgevingswet en de uitvoering van taken die daaruit volgen. Deze kennis passen we vervolgens toe bij de uitwerking van Klimaatakkoord-afspraken.
Omgevingsveiligheid gaat over het beheersen en voorkomen van ongevallen bij het vervoer, gebruik of de opslag van gevaarlijke stoffen. Het doel is te zorgen voor een schone, gezonde en veilige leefomgeving. Tegelijkertijd moet er ook ruimte blijven voor nieuwe ontwikkelingen en een goede inrichting van de omgeving. Dit is een ingewikkelde balans.
Provincies zijn als bevoegd gezag verantwoordelijk voor complexe risicovolle bedrijven (Brzo-bedrijven), zoals raffinaderijen, chemische fabrieken en opslagen van explosieve stoffen. Er zijn 6 Brzo-Omgevingsdiensten aangewezen die zorgen voor het toezicht en de handhaving, namens de provincies. Voor uitvoering van de Brzo-taken werken de Brzo-Omgevingsdiensten met de verschillende toezichthouders samen in het BRZO+. Er wordt namelijk niet alleen op milieu, natuur en bouwzaken toezicht gehouden door de provincies. Ook is er controle op bijvoorbeeld brandveiligheid door de Veiligheidsregio’s en op arbeidsveiligheid door de Inspectie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid. Gezamenlijk zorgen zij er voor dat de veiligheidsregels eenduidig door de overheid worden geïnterpreteerd, waardoor het toezicht op die regels overal hetzelfde verloopt. Er wordt blijvend gewerkt aan een versteviging van deze samenwerking.
Omgevingsveiligheid is een breed begrip. Provincies zorgen daarom voor een integrale aanpak op dit onderwerp. Er is voortdurend aandacht voor nieuwe ontwikkelingen, zoals digitalisering, cybersecurity en de energietransitie. Ook het delen en behouden van kennis is een belangrijk thema.
De provincies maken beleid op de uitvoering van de vergunningverlening, toezicht en handhaving (VTH)-taken. De uitvoering van de VTH-taken zelf wordt uitgevoerd door de 29 omgevingsdiensten namens de provincies. Op omgevingsdienst.nl staat een kaart met alle omgevingsdiensten in Nederland.
De provincies, gemeenten, waterschappen, de rijksoverheid, omgevingsdiensten en alle andere toezichthoudende instanties en uitvoeringsorganisaties (zoals de ILT) vormen samen het VTH-stelsel. Samen met al deze partijen zet het IPO zich in voor een zo goed mogelijke uitvoering van de taken op het gebied van vergunningverlening, toezicht en handhaving. We zorgen er bovendien voor dat de bevoegdheden en taken door de verschillende provincies zoveel mogelijk op dezelfde manier worden toegepast.
In het Interbestuurlijke programma VTH (programmaplan versterking VTH-stelsel) werken we met andere partijen (ministeries -IenW, -JenV, -BZK, ODNL en de VNG) samen aan het verbeteren van het VTH stelsel. In het IBP-VTH worden de aanbevelingen van de Cie. Van Aartsen verder uitgewerkt.
