De natuur in Nederland staat onder druk. Dat heeft directe gevolgen voor de vergunningverlening, met vertraging in onder meer woningbouw, landbouw en energietransitie. Volgens de opstellers van de Bouwsteen Natuur kan deze impasse alleen doorbroken worden met een aanpak gericht op enerzijds minder vervuiling, en anderzijds het versterken van de natuur in Nederland.
“Met deze bouwsteen zetten we een belangrijke stap richting geborgd, langjarig natuurbeheer en -herstel. Het is een stevig aanbod aan het Rijk – én een uitnodiging aan formerende partijen – om samen te werken aan een structurele aanpak die Nederland weer in beweging brengt,” aldus Ina Adema, voorzitter van het Interprovinciaal Overleg (IPO).
De terreinbeherende organisaties noemen de Bouwsteen Natuur een waardevolle stap voor het versterken van de natuur, maar benadrukken dat er ook buiten de natuurgebieden maatregelen nodig zijn.
“We zijn positief over deze gezamenlijke inzet en dat alle partijen het belang van natuur erkennen,” zegt Marije Storteboom, directeur van de Unie van Bosgroepen. “Ook het PBL wees vorige week op de urgentie en omvang van de ruimtelijke veranderingen. Dit is een eerste concrete stap om daar invulling aan te geven. Om Nederland van het slot te halen is een aanpak nodig waarbij we ook voldoende stikstof reduceren, zorgen voor schoon water en een land waar natuur en landbouw in balans zijn. Alleen dan kunnen we de biodiversiteit duurzaam versterken en kan Nederland van het slot.”
De Bouwsteen Natuur bevat vier concrete voorstellen die de basis moeten vormen voor een Natuurpact 2.0:
- Bekostiging en borging van natuurbeheer: Structurele financiering en een helder verantwoordingssysteem zijn nodig voor effectief natuurbeheer. Naast de inflatiecorrectie is per 1 januari 2026 jaarlijks 200 miljoen extra nodig om het beheer adequaat uit te voeren volgens de onlangs objectief vastgestelde beheerkosten van de standaardkostprijs (SKP).
- Gericht natuurherstel: Extra maatregelen zijn noodzakelijk om in 2035 voor 90% van de habitats de condities op orde te hebben. Daarbij spelen hydrologische maatregelen en de rol van waterschappen een cruciale rol.
- Versterking van natuur op landbouwgrond: Boeren zijn onmisbare partners in het herstel van het Nederlandse landschap. Een toekomstbestendig stelsel voor agrarisch natuurbeheer – vrijwillig, maar niet vrijblijvend – moet bijdragen aan meer biodiversiteit en balans tussen landbouw en natuur.
- Monitoring en bijsturing: Structurele monitoring en transparante verantwoording zijn essentieel. Waar nodig wordt bijgestuurd, eventueel in samenhang met omgevingsbeleid en bestaande wet- en regelgeving.
FINANCIËLE ONDERBOUWING
De betrokken partijen vragen het Rijk om structurele financiële zekerheid:
- €200 miljoen per jaar extra voor natuurbeheer;
- voortzetting van de extra bijdrage van €500 miljoen per jaar voor agrarisch natuur- en landschapsbeheer;
- €3,5 miljard voor herstelmaatregelen;
- en een startkapitaal van €500 miljoen voor stedelijk groen in het kader van de Europese natuurherstelverordening.
De ondertekenaars doen met de Bouwsteen Natuur een concrete handreiking aan het Rijk om samen te bouwen aan een Natuurpact 2.0: een structurele verankering van natuurbeleid als fundament voor een leefbaar, gezond en toekomstbestendig Nederland.
“We kiezen niet tussen natuur óf economische ontwikkeling – we kiezen voor beide. Alleen met sterke natuur kunnen we bouwen aan een leefbaar en economisch krachtig Nederland,” aldus Adema.
De Bouwsteen Natuur is ondertekend door het Interprovinciaal Overleg (IPO), de terreinbeherende organisaties LandschappenNL, Natuurmonumenten, de Unie van Bosgroepen en de Federatie Particulier Grondbezit (FPG), de Vereniging van Nederlandse Gemeenten (VNG) en de Unie van Waterschappen (UvW). Staatsbosbeheer leverde een aanvullende reflectie op het akkoord.
Bekijk hier het bouwsteendocument
Deze bouwsteen sluit aan op het eerder gepresenteerde bouwstenendocument Emissiereductie Landbouw, waarin provincies en landbouwpartijen samen afspraken maakten over juridisch geborgde stikstofreductie. Beide bouwstenen vormen voor provincies een integraal voorstel om Nederland van het slot te halen.
Om regenwater langer in het gebied te houden, wordt in het Fochteloërveen gewerkt aan het herstel van de kades.
In het Bossche Broek is het mineraalrijke kwelwater een belangrijke voedselbron voor de bijzondere dieren en planten die er leven.
